Web dünyası, her zamankinden çok daha baş döndürücü bir hızla hareket ediyor. Çoğu web sitesi, ara sıra güncellemelerle yeni tasarımlara ulaşabilirler. Bazı durumlarda, sitenin kapatılması veya başka sıkıntılardan ötürü bilgiler kaybolabilir.
İnternet dünyasındaki bazı siteler, web sitelerinin eski sürümlerini görmenizi sağlar. Eğer bu yönde bir merakınız varsa, bu makale ile istediğiniz şeye ulaşabileceksiniz.
Web Sitesinin Eski Halini Neden Görmek İstiyorsunuz?
Favori web sitelerinizin eski sürümlerini görmek istemeniz için pek çok nedeniniz olabilir. Birçok sitede zaman içinde aşağıdakiler de dahil olmak üzere birçok şey değişir. Bunlar:
- Genel tasarım
- Erişebildiğiniz veriler
- Silinen veya güncellenen sayfalar
Örnek olarak Facebook’u gösterebiliriz. 2004 yılında kurulan Facebook, o dönemden bu yana inanılmaz bir değişim yaşadı. Sitelerin geçmiş tasarımlarına bakmak ve günümüzdeki tasarımıyla kıyaslamak, bazılarımız için büyük bir keyiftir. Bazılarımız içinse bu süreç hakkında bilgi almak, kendilerini geliştirmek açısından önemlidir.
Web sitelerin eski sürümlerine erişmek, bazı durumlarda sansürü aşmanıza da olanak tanır. İnternet servis sağlayıcınız veya devlet tabanlı sansürler varsa bu engelleri aşabilir ve arşivlenmiş sitelere bakabilirsiniz.
Sitelerin Eski Halini Nasıl Görebilirim?
Biraz önce bahsettiğimiz gibi sitelerin eski hallerini bazı siteler aracılığıyla öğrenebilirsiniz. Bu konuyla ilgili en bilinen site ise Archive’dir. İlk olarak bu siteyle başlayalım.
Wayback Machine
Archive, kendini web siteleri, kitaplar, ses kayıtları, videolar, görüntüler ve hatta yazılımlardan oluşan dijital bir kitaplık oluşturmaya adamış, kâr amacı gütmeyen bir kuruluştur. Bu site, biraz zaman geçirmek istediğinizde doğrudan tarayıcınızdan oynayabileceğiniz eski oyunların sürümlerini bile görebilmenizi sağlar. 448 milyardan fazla sayfa depolayan Wayback Machine aracını kullanarak bu sayfalarda gezinebilirsiniz.
Kullanmak için kontrol etmek istediğiniz web sitesinin URL’sini girin. Ardından Wayback Machine size o web sitesinin kopyalarının yıllar içinde ne sıklıkta kaydedildiğini izleyen bir grafik gösterecek. Aşağıdaki grafikte belirli bir yıla tıklarsanız, bir takvim ile sitenin kopyalarına tek tek erişebilirsiniz:
Hangi anlık görüntüyü görmek istediğinizi seçtikten sonra, Wayback Machine bu önbelleğe alınmış kopyayı yeni bir sekmede yükleyerek karşınıza çıkaracak.
Yükleme sürelerinin alıştığınız hızda olamayabileceğini unutmayın. Ancak sayfa yüklendikten sonra her zamanki hızda etkileşime geçebilirsiniz. Ardından sayfadan sayfaya geçebilir, görüntüleri kaydedebilir, yorumları okuyabilirsiniz.
Bazı durumlarda bir web sitesinin önbelleğe alınmış eski kopyalarında gezinemeyebilirsiniz. Bunun nedeniyse bağlantı verilen bazı sayfaların önbelleğe alınamayabiliyor oluşudur. Bu, çok büyük içeriklere sahip sitelerde yaygın olan bir sorundur.
oldweb.today
oldweb.today, eski web sitelerinin kopyalarını yüklemenizi sağlayan bir hizmettir. Netscape’i veya Internet Explorer’ın eski sürümlerini kullanma zevkini hiç yaşamadıysanız, oldweb.today bu merakınızı gidermeye yardımcı olabilir.
Bu hizmet, görmek istediğiniz sayfaların kopyalarını üçüncü taraf arşivlerinden alır. Bunlar, oldukça kapsamlı bir hizmet sağlayan Archive ve dünyanın dört bir yanından ulusal kütüphaneleri içerir. Tahmin edebileceğiniz üzere eski tarayıcıları taklit etmek ve çeşitli kaynaklardan veri çekmek biraz zaman alacaktır.
Bekleme süresi bittikten sonra oldweb.today, görmek istediğiniz web sitesini görüntüleyerek bir kopya sürümünü başlatır:
Aynı sitenin birden çok sürümünü kontrol etmek istediğiniz zamanlardaki bekleme süreleri, oldweb.today’in pek de iyi bir seçenek olmadığını gösterir. Bekleme süreniz bazen dakikalar sürebilir.
Amerikan Kongre Kütüphanesi
Amerikan Kongre Kütüphanesi, dünyadaki en büyük kitap, kayıt, gazete ve web sitesi koleksiyonuna ev sahipliği yapmaktadır. Web sitesi koleksiyonu ise önceki iki önerimizden farklı çalışıyor.
Kütüphanenin arama özelliğini kullanarak belirli bir web sitesini aramayı denerseniz, muhtemelen rastgele sonuçlardan oluşan bir koleksiyon bulacaksınız. Örneğin “reddit”i aradığımızda, karşımıza aşağıdaki sonuçlar çıktı:
Tek tek bağlantıları açtığınızda ise Wayback Machine ile aynı sistemi kullanarak, deposundaki sayfalara göz atmanızı sağlar:
Kütüphanenin web sitesi arşivi Wayback Machine’inki kadar kapsamlı olmasa da, çok daha fazla ayrıntı sunuyor. Kitaplık ayrıca belirli bir web sitesini aklınızda tutmadan gezinmenize olanak tanır. Bu, diğer arşivlerin sahip olmadığı bir özelliktir.
Sonuç
Belirli web sitelerinin eski sürümlerine bakmak için pek çok neden vardır. Belki artık orada olmayan içeriği ve yeniden kullanmak istediğiniz görüntüleri arıyorsunuz veya belki de sadece sansürü atlamaya çalışıyorsunuz.
Her halükarda internet arşivleri hepimiz için büyük bir hizmeti yerine getiriyor. Web’in geçmişine göz atmak için kullanabileceğiniz araçlardan tekrar kısaca bahsetmek gerekirse:
- Wayback Machine: Web’deki en büyük önbelleğe alınmış sayfa arşivinde gezinmenizi sağlar.
- oldweb.today: Geçmişteki web sitelerinde gezinmek için eski tarayıcıların öykünülmüş sürümlerini kullanır.
- Amerikan Kongre Kütüphanesi: Derin bir kategori sistemi kullanarak kütüphaneye veya belirli web sitelerine göz atabilirsiniz.